Vücudun karbonhidratları tüketmesinin ardından yağ yakmaya başlaması ile keton cisimleri oluşur. Kanda keton yükselmesine ketoz veya ketozis adı verilir. Ketojenik diyet veya keto diyeti olarak adlandırılan diyette vücudu ketozisde tutmak amaçlanır. Sıkı bir karbonhidrat perhizi ile enerji kaynağı olarak yağ yakılmaya başlanır. Ketojenik diyette başlıca şeker ve diğer karbonhidrat türlerinin tüketilmesi yasaktır. Aksi halde birincil enerji kaynağı haline gelen karbonhidrat yağ yakımını ve ketozisi engelleyecektir.
Ketojenik diyet veya ketozis sırasında susuzluğu gidermek amacıyla diyet soda ve diğer “şekersiz” olarak tarif edilen içecekler genellikle iyi bir seçenek gibi görülebilir. Anca bu durum göründüğü gibi olmayabilir. Piyasada diyet veya şekersiz olarak tarif edilen içecekler genellikle tatlandırıcı maddeler içerir. Kimyasal tatlandırıcılar ketoz metabolizmasını bozarak kilo vermenizi engelleyebilir. Ayrıca şeker dışı kimyasal tatlandırıcılar glikoz intoleransı, insülin direnci, metabolik sendrom, diyabet ve obezite gibi sağlık sorunları ile ilişkilendirilmektedir.
Yapay Tatlandırıcı Nedir?
Yapay tatlandırıcı olarak adlandırılan maddeler tatlı tadı vermesine rağmen şeker veya kalori içermez. Kimyasal olarak şekerin yerine geçerler. Çoğu şekerden çok daha tatlı maddelerdir. Dünya çapında ilaç ve kimyasal maddelerin kullanımı ile ilgili söz sahibi olan FDA’nın onayladığı 6 yapay ve 1 adet de doğal tatlandırıcı madde mevcuttur: aspartam, sukraloz, neotame, sakarin, asesülfam-k, advantame, stevia.
Yapay tatlandırıcılar başlangıçta büyük bir yenilik olarak karşılandı. Gıda üreticileri tatlandırıcılar üretiyor ve ürünlerine ekliyor, tüketiciler ise sağlıksız olarak adlandırılan şekerden uzak durarak fazla kalori almadan tatlı “diyet” içecekleri tüketiyorlardı. Ancak kullanımı yaygınlaşan tatlandırıcılar ile ilgili gerçekler zamanla ortaya çıktı. Yapılan çalışmalar tatlandırıcı kullanımının bazı sağlık problemlerini beraberinde getirirken kilo vermeye yardımcı olmadığını hatta kilo artışına sebep olabileceğini ortaya koydu.
Yapay Tatlandırıcılar ve Şeker İsteği
Yapay tatlandırıcılar üretilmeye başlandığında tatlı ihtiyacının şekersiz bir şekilde karşılanmasını sağlayan mucizeler olarak görülüyordu. Kalori almadan şeker tadı hissedebilmek çok cazip bir düşünceydi. Ama mucizelerin gerçek olamayacağı da unutulmamalıdır. “Gerçek olamayacak kadar güzel bir şey belki de gerçek değildir.” Tatlandırıcılar ile ilgili gerçek ise tamamen bundan ibaret.
Tatlı bir besin tükettiğiniz beyinde ödül mekanizması aktif olur. Beyin şekeri algılar ve bir dizi nörokimyasal değişiklik meydana gelir. Şeker içermeyen tatlandırıcılar kullanıldığında beyinde fizyolojik olarak aynı tepki aktif olmaz. Eksiklik olduğunu fark eden beyin tam olarak tatmin sağlayamaz ve normalden daha fazla tatlı tat ister. Bu durum kişilerde tükenmek bilmeyen tatlı isteğine sebep olur.
İnsan fizyolojik olarak içinde bulunduğu duruma adapte olmaya ve daha fazlasını istemeye programlıdır. Beyninizin şeker ihtiyacını yapay tatlandırıcılar ile düzenli olarak karşlamaya başladığınızda bu artık yetersiz hale gelecek ve daha fazla istek oluşmaya başlayacak. Ne kadar tatlı tüketirseniz o kadar çok ihtiyaç duyarsınız. Aynı miktar tatlı tatmin oluşturmaz ve daha fazlasına istek oluşur.
Yapay Tatlandırıcılar ve Kilo Artışı
Diyet sodanın veya diğer diyet içeceklerin kilo almanıza sebep olabileceği fikri size pek mantıklı gelmeyebilir. Çünkü “sıfır kalori” ve şekersiz olarak pazarlanmaktadırlar. Ancak bu içeceklerin kilo alma üzerine dolaylı yoldan etkileri bulunmaktadır.
2017 yılında yapılan bir çalışma yapay tatlandırıcıların bağırsak bakterileri üzerine olumsuz etkileri olabileceğini ortaya atmıştır. Ayrıca tok hissetmeye engel olarak kilo artışı ve obeziteye sebep olabilirler. 2019 yılında yapılan başka bir çalışmada yapay tatlandırıcı kullanılan içecekleri tüketenlerin su içenlere göre günlük 450 kalori fazladan aldığını ortaya koymuştur. Tatlandırıcı madde kalori içermese de daha aç hissetmeye ve daha fazla tüketme ihtiyacına sebep olabilir.
Yapay Tatlandırıcılar ve Metabolik Dağılım
Ketojenik diyette amaç kilo ile yakından ilişkili olan insülin hormonunun ve glikoz seviyelerinin düzenlenmesidir. Yapılan çalışmalar diyet içeceklerin hem glikoz hem de insülin düzeylerini olumsuz etkilediğini ve ketoz metabolizmasını bozduğunu göstermiştir. Bu durum ise obezite, diyabet ve kalp hastalığı riskini artırır.
Diyet Soda ve Ketozis
Diyet soda ve bazı diğer diyet içecekler karbonhidrat içermediğinden doğrudan şeker veya diğer karbonhidrat türlerini içermediğinden dolayı ketozisi bozmaz. Ancak bu durum diyet içeceklerin sağlıklı olduğu anlamına gelmez. Diyet içecekler insülin dengesini olumsuz etkiler ve kilo vermeyi zorlaştırır. Aksine kilo artışına sebep olabilir.
Diyet içecekler şeker alımını artırmanıza sebep olur. Şeker gibi basit karbonhidratlar ketozis tablosunun bozulmasına sebep olur. Tam tersi şekilde tatlandırıcı içeren yiyecek ve içeceklerden uzak durmak ise karbonhidrat isteğini azaltıcı etki gösterir.
Doğal Tatlandırıcı Stevia
Yapay tatlandırıcıların bahsedilen risklerinin ortaya çıkması yiyecek ve içecek üreticilerini kalori ve şeker olmadan tatlı tat kazandıracak yeni maddelerin arayışı içerisine sokmuştur. Yapay tatlandırıcıların hezimete uğraması aynı özelliklere sahip ama tamamen doğal olan Stevia bitkisinden elde edilen tatlandırıcıyı ön plana çıkarmıştır. Tamamen doğal olduğundan dolayı sağlıklı olduğu düşünülen Stevia tatlandırıcısının sağlık üzerine etkilerini ortaya koyan bilimsel çalışma ise bulunmamaktadır.
2010 yılında yayınlanan bilimsel bir makalede Stevia’nın yapay tatlandırıcılardan farklı olarak glikoz ve insülin metabolizması üzerine olumlu etkilerinin olabileceği sonucuna varılmıştır. Ancak bunlar sınırlı çalışmalar olduğundan dolayı kesin ifadelerde bulunmak doğru olmasa da ketojenik diyette olanlar için yapay tatlandırıcılardan daha faydalı olduğu söylenebilir.
Ketozis’de Diyet İçeceklerden Kaçının
Diyet soda ketozis tablosunu bozmaz. Ancak farklı etkiler işe şeker tüketim isteği oluşmasına sebep olabilir. Yapay tatlandırıcıların ilişkili olduğu diğer bazı sağlık sorunları şu şekilde sıralanabilir:
- Depresyon / Anksiyete
- Yorgunluk
- Artrit
- Multipl Skleroz
- Parkinson hastalığı
- Alzheimer hastalığı
Sağlığınızı korumak ve kilo vermeyi sağlamak istiyorsanız temel içeceğiniz su olmalıdır. Şekerli içeceklerin yanı sıra şekersiz veya diyet olarak ifade edilen içeceklerin de sağlık üzerine olumlu etkileri olduğu söylenemez. Ketozis tablosunu ve daha önemlisi sağlığınızı korumak amacıyla bitki çaylarını tercih edebilirsiniz. Ayrıca suyunuzu nane ve salatalık ile aromalı hale getirebilirsiniz.
0 Yorum