İlk Kağıt Para Ne Zaman Basılmıştır?


İlk kağıt para ne zaman basılmıştır sorusunun yanıtı aslında M.S. 806 senesidir. Bu tarihten önce değişim aracı olarak değerli metaller ya da değerli kabul edilen eşyalar kullanılır. Ticarette takas yöntemi de uzun bir süre uygulanır. Bilindiği gibi para olarak adlandırılabilecek olan ilk araç Lidya medeniyetinde görülür. Ancak onların kullandıklarına kağıt para denmez, çünkü sikke olarak adlandırdıkları madeni parayı kullanmışlardır. Hem işlemleri kolaylaştırmak hem de hızlanmak için ilk kez Çinliler deriden ürettikleri parayı kullanmışlardır. Çinliler’in bunu ilk uyguladıkları sene de M.S. 806 yılıdır. 

maxresdefault 8
İlk Kağıt Para Ne Zaman Basılmıştır? 36

Batıda İlk Kağıt Para

Doğu medeniyeti dışında ilk kağıt para ne zaman basılmıştır sorusunun yanıtı ise 17. yüzyılın sonlarıdır. Batıda kağıt paranın kullanılmaya başlandığı tarih bu tarih olarak kabul ediliyor. ABD’de bu tarih 1690 olurken İngiltere’de ise 1694’tür. Amerika’da devlet, İngiltere’de ise kuyumcular tarafından kağıt para kullanılmaya başladıktan sonra bütün devletler bu yöndeki uygulamaya yönelmiştir. Önce her devlet kağıt parasını basar, daha sonra da bu süreci her ülkenin kendi Merkez Bankası’nı oluşturması takip eder. Bizim tarihimizde ise ilk kağıt paraya Osmanlı Devleti’nin Tanzimat döneminde rastlanır. İlk kağıt para da Tanzimat reformlarından birisidir. 

İlk Osmanlı Parası

İlk kağıt para ne zaman basılmıştır sorusunun Osmanlı İmparatorluğu’ndaki yanıtı Abdülmecit padişahın dönemine tekabül eder. Yıl 1840 senesidir ve ilk paranın ismi de “para yerine geçen kağıt” olmuştur. Aslında Abdülmecid zamanında çıkarılan bu para daha çok hazine bonosu veya faiz getirisi olan borç senedi olarak tanımlanabilir. Çünkü bugünkü gibi kullanılan bir kağıt para değildir. Her bir tanesi elle hazırlanan bu bonoların hepsi de mühürlüdür. Bu paraların bir diğer ismi kaimedir ve ilk çıktığı haliyle kolayca taklit edilebilir oldukları için daha sonra sadece matbaada basılmalarına karar verilir. 1862 senesine kadar çeşitli şekillerde kaimeler basılır.

maxresdefault 9
İlk Kağıt Para Ne Zaman Basılmıştır? 37

İlk Osmanlı Bankası

İlk kağıt para ne zaman basıldı sorusuna ülkemiz tarihinden devam edersek bunu ilk Osmanlı Bankası “Bank-i Osmani’nin” açılmasını ekleyebiliriz. Daha sonra bu bankaya Fransız ve İngilizler de ortak olacaktır ve “Şahane Osmanlı Bankası” ismini alacaktır. Son dönemlerinde borçlanmak zorunda kalan Osmanlı hükümeti ile ilişkilerini devam ettirirken Fransız ve İngilizler bu banka üzerinden işlem yapmaya devam eder. Ekonomik açıdan en zor günlerinde olan Osmanlı bu bankanın otuz yıl süreyle hiç bir kağıt para basmayacağının garantisini de vermek zorunda kalır. Ancak 1864 senesinde Maliye Nezareti yani Bakanlığı’nın mühürlerini taşıyan ilk banknotlar basılır. Aynı zamanda Osmanlı hükümeti bu banka ile anlaşarak banknot ihraç edilmesine de karar verir. 93 harbi olarak adlandırılan ve 1876’dan 1877’ye kadar devam eden sürede Osmanlı Bankası banknot ihraç etmeye devam eder.

Birinci Dünya Savaşı

Birinci Dünya Savaşı devam ederken, Osmanlı Bankası hükümetin banknot ihraç etme önerisini reddeder. Ancak 1915 senesinde ilk banknotlar basılır. Bu banknotları basmak içinse karşılık olarak Alman hazine bonoları ve altın gösterilir. Bu karışıklıklara dayanarak dört sene içerisinde Osmanlı Bankası’nın bastığı banknotlar 160 milyon lira civarındadır. Cumhuriyet kurulduktan sonra  bu paralar Türkiye Cumhuriyeti’de devredilir.

Cumhuriyet’in İlk Parası

İlk kağıt para ne zaman basıldı sorusunu Cumhuriyet tarihi boyunca yanıtlarsak ilk yıllarda para basılmaz. Çünkü genç Cumhuriyet henüz ekonomisini toparlayacak ve karşılık gösterecek bir şey bulacak zaman yakalayamaz. Osmanlı’dan kalan paralar ise 1927 senesine kadar kullanılır. 1925 tarihinde ise yeni kurulan devletin bağımsızlığının ve merkezi olmasının bir göstereni olarak kağıt para basılması kararı alınır. Farklı bankalardan gelen temsilciler ve devlet arasında süren görüşmeler sürecinde para basılması çalışmaları başlar. Dokuz ay sonunda ise basım işini üstlenen bir İngiliz firmanın çalışması ile ilk kağıt paralar basılır. Henüz harf devrimi ilan edilmediği için banknotların üzeri Arap alfabesi ile Osmanlıca ve Fransızca ifadeler yer almaktadır.

Merkez Bankası’nın Kurulması

İlk kağıt para ne zaman basıldı sorusunun yanıtı tabi ki Merkez Bankası’nın kurulmasıyla bağlantılıdır. Merkez Bankası 1931 senesinde kuruldu ve para basma yetkisi sadece kendisine verildi. Kuruluşun hemen ardında ise yeni harflerle ilk banknotlar basılmaya başlanır. Üzerinde Latin harflerinin yer aldığı ilk banknotlar dokuz farklı değerde basılır. 50 kuruşluk, 1 ve 2 liralık, 2 buçuk liralık, 5, 10, 50, 100 ve 500 liralık ilk banknotları nen büyüğü de 1000 liralık olandır. banknotların çoğu İngiltere’de, sadece 50 kuruşluk olansa Almanya’da basılır. Ticarette dolaşıma ilk giren banknotlar ise 5 liralık banknotlardır. Bu banknotların bazılarında Atatürk bazılarında ise İnönü’nün portresi basılıdır.

İkinci Dünya Savaşı

Merkez Bankası sadece kendisinin aldığı kararlarla İngiltere’de banknot basılması uygulamasına devam eder. Ancak bir grup banknot İlk kağıt para ne zaman basıldı  özelinde İkinci Dünya Savaşı sırasında, basım yeri bombalandığı için Türkiye’ye gönderilmez. Başka bir grup ise geldikleri geminin batırılması yüzünden gelmez. Daha sonraki banknotlar da üzerlerinde sadece İnönü portresi basılarak İngiltere ve Amerika’da basılmaya devam eder. Ülkemizde ilk banknot matbaası ise resmi olarak banknot basmaya 1958 yılında başlamıştır. Her banknot basımı emisyon olarak adlandırılır. Türkiye’de şu ana kadar dokuz emisyon banknot basılır. Bunlardan sekizincisi Türk lirasından sekiz sıfırın atılmasıyla basılan banknotlardır. 


Beğendiniz mi? Arkadaşlarınızla Paylaşın!

Sizin Tepkiniz Nedir?

hate hate
0
hate
confused confused
0
confused
fail fail
0
fail
fun fun
0
fun
geeky geeky
0
geeky
love love
0
love
lol lol
0
lol
omg omg
0
omg
win win
0
win

0 Yorum

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir