Demir başta kırmızı kan hücrelerinin üretilmesi olmak üzere birçok yaşamsal olayda rol oynar. Ancak demirin fazlası toksiktir. Vücutta birikir ve ölüme varan sonuçlara yol açabilir. Hemokromatozis hayati organlarda demir birikimi ile karakterize kalıtsal bozukluktur. Vücutta demir birikiminin önüne geçebilmek amacıyla besinlerle alınan demirin sınırlandırılması gerekir.
Birden fazla kez kan nakli olan kişilerde demir yükselmesi görülebilir. Fazla demir karaciğerde birikir ve hasara yol açar. Ayrıca diyabet ve cildin soluklaşması gibi durumlar ortaya çıkabilir. Yapılan çalışmalar besinlerle alımının kısıtlanması ile demir birikimini önlenebileceğini ortaya koymuştur.
Demir Çeşitleri
Demir seviyesinin düzenlenebilmesi için öncelikle demir çeşitlerini bilmek gerekir. Hem demiri ve hem olmayan demir olarak iki farklı formda demir vardır. Hem demiri kırmızı et gibi hayvansal besinlerde bulunur. Bağırsaklardan emilimi yüksektir. Bitkisel gıdalardan elde edilen ise hem olmayan demirdir. Hem demirine göre daha az emilir. Fazat bu güvenilir bir bilgi değildir çünkü hem olmayan demirin bağırsaklarda emilimini artıran bazı durumlar söz konusudur.
Tükettiğiniz besinlerdeki demir türü toplam tükettiğiniz demir miktarı kadar önemli bir ayrıntıdır. Besinlerdeki demir miktarına ve demir türüne dikkat ederk günlük demir alımını düzenleyebilirsiniz.
Demirden Zengin Besinleri Kısıtlayın
Özellikle hem demiri içeren yüksek demir kaynağı besinlerin tüketiminin azaltılması demir seviyesini azaltmaya yardımcı olur. Demir değeri yüksek besinler arasında istiridye, kırmızı et, sığır karaciğeri ve beyaz et bulunur. Demir birikimi veya hemokromatozis probleminiz varsa bu besinleri tüketmekten kaçının. Eğer tükettiyseniz besin içerisindeki demirin bağırsaklardan emilimini önleyici gıdalar tüketebilirsiniz.
Demir emilimini Azaltan Besinler Tüketin
Bağırsaklardan demir emilimini azaltan besinleri bilmek her konuda yararlı olacaktır. Eğer demir eksikliğiniz varsa bu besinlerden kaçının. Fakat besinlerdeki demirin kana geçmesini önlemek için de tüketimi artırmanız gerekir. Özellikle kalsiyum içeren besinler her iki demir türünün de bağırsaklardan emilimini azaltır. Buna ek olarak yumurta, fitatlar, polifenoller ve oksalatlat bağırsaklardan demir emilimini etkili bir şekilde kısıtlar.
Yaklaşık olarak 300 ml (1 bardak) süt içerisindeki kalsiyum demir emilimini yeterli miktarda azaltır. Ayrıca yoğurt, peynir, kalsiyum takviyeli soya sütü kalsiyum kaynağı diğer besinler arasında yer alır. Polifenoller kahve, çay ve kakaoda bulunur. Fitatlar ise soya, lifli besinler, fındık, baklagiller ve tam tahıllarda bulunur. Demirden zengin bir besinle birlikte bu maddeleri tüketmek kalsiyumun kana geçmesini engeller ve vücuttan atılmasını sağlar.
Demir Emilimini Artıran Besinleri Tüketmeyin
Demir emilimini azaltanlar yanı sıra tam tersi etkiye sahip besinler de bulunmaktadır. Bu besinler yemeklerdeki demirden mümkün olduğunca fazla istifade etmenizi sağlar. Demir seviyeniz yüksekse bu besinleri tüketmekten kaçının. Bu etkiye sahip en önemli madde C vitaminidir. 100 mg C vitamini demir emilimini önemli ölçüde artırır. Portakal, biber, çilek, brokoli, greyfurt, kivi, portakal suyu C vitamininden zengin besinlerdir. Ayrıca Patates, havuç gibi beta karoten kaynakları, kırmızı et ve alkollü içecekler demir emilimini artırdığından dolayı tüketimi en aza indirilmelidir. Bu durumun tersi de söz konusudur. Eğer demir eksikliği şikayetiniz varsa ve demir ilacı kullanıyorsanız bu besinleri kullanmaya özen gösterin.
0 Yorum